stefanos oikonomou
stefanos oikonomou
stefanos oikonomou
stefanos oikonomou
Το franchise ή δικαιόχρηση είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα συστήματα διανομής προϊόντων και υπηρεσιών. Η δικηγορική μας εταιρεία έχει αναλάβει την νομική υποστήριξη για την δημιουργία δικτύου franchise πολλών εταιρειών, αποκτώντας τεράστια εμπειρία. Τα τελευταία χρόνια οι δικηγόροι μας εξειδικεύονται στην υποστήριξη franchisees που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τους δικαιοδόχους τους.
Έχουμε αναλάβει υποθέσεις και αντιδικίες franchisees σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα προβλήματα πολλών franchisees – δικαιοδόχων φροντιστηρίων μέσης εκπαίδευσης και ξένων γλωσσών, γνωστών εταιρειών εστίασης – φούρνων και ταχυφαγείων, super – market, αυτόματων πλυντηρίων, κομμωτηρίων, κινητής τηλεφωνίας και πολλών άλλων.
Οι δικηγόροι μας διαπιστώνουν πολλές φορές στις υποθέσεις franchise που αναλαμβάνουν ότι ένας franchisee έχει δώσει τα πάντα για την επιτυχία του συστήματος franchise στο οποίο ανήκει και οι απολαβές του είναι αυτές ενός χαμηλόμισθου υπαλλήλου και όχι ενός επιχειρηματία ή επενδυτή. Ειδικά στην Ελλάδα η τεράστια διαφορά σε οικονομική δύναμη και η εξάρτηση των franchisees από τους franchisors δημιουργεί συνθήκες εκμετάλλευσης.
Είναι απαραίτητο για τους franchisees να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους έτσι ώστε όταν αυτά παραβιάζονται να απευθύνονται σε έναν εξειδικευμένο δικηγόρο για να τα υπερασπιστούν. Αναπτύσσουμε παρακάτω το τι είναι το franchise καθώς και τα δικαιώματα των franchisees υπό την μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων:
Σύμβαση δικαιόχρησης (γνωστή ευρύτερα ως franchise), είναι η σύμβαση συνεργασίας μεταξύ δύο ανεξάρτητων επιχειρήσεων, βάσει της οποίας η μία επιχείρηση (δικαιοπάροχος ή δότρια ή franchisor) παραχωρεί στην άλλη (δικαιοδόχο ή λήπτρια ή franchisee), έναντι άμεσου ή έμμεσου οικονομικού ανταλλάγματος, το δικαίωμα εκμετάλλευσης του λεγομένου “συνόλου” ή “πακέτου” franchise, με σκοπό την πώληση συγκεκριμένου τύπου προϊόντων ή υπηρεσιών.
Όπως σε κάθε σύμβαση και τα δύο μέρη έχουν υποχρεώσεις και δικαιώματα.
Η σύμβαση franchise – δικαιόχρησης περιλαμβάνει για τον δικαιοπάροχο ή δότη τις παρακάτω υποχρεώσεις: α) την παραχώρηση στο λήπτη του δικαιώματος χρήσης και εκμετάλλευσης του “πακέτου” franchise. β) την ένταξη του λήπτη στο σύστημα, με την παροχή σε αυτόν της απαιτούμενης τεχνικής και οργανωτικής υποδομής και της ανάλογης εκπαίδευσής του γ) τον εφοδιασμό αυτού με πρώτες ύλες, έτοιμα ή ημιέτοιμα προϊόντα, ιδίως όταν αυτά παράγονται από τον δότη, δ) τη συνεχή υποστήριξη του λήπτη, σε οργανωτικά, τεχνικά, χρηματοδοτικά ή άλλα θέματα, την ανάληψη της υποχρέωσης διαφήμισης των προϊόντων του συστήματος και της συντήρησης των μηχανημάτων και του εξοπλισμού του καταστήματος του λήπτη.
O franchisee έχει τις παρακάτω υποχρεώσεις: α) την καταβολή entry fee για την εκ μέρους του δότη παραχώρηση της χρήσης και εκμετάλλευσης της τεχνογνωσίας και των δικαιωμάτων βιομηχανικής ιδιοκτησίας, β) την περιοδική καταβολή στον δότη ορισμένου ποσοστού από τις εισπράξεις των πωλήσεων καθ` όλη τη διάρκεια της σύμβασης (royalties), γ) την ενεργό προώθηση των πωλήσεων με την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση της προσωπικής εργασίας και των άλλων μέσων που έχει στη διάθεσή του ο λήπτης, δ) τη συνεισφορά του στην κοινή διαφήμιση του συστήματος franchise, ε) τη συμμόρφωσή του στις οργανωτικές αρχές του συστήματος franchise και ιδίως το σεβασμό του στην αρχή της ομοιομορφίας στ) την υποχρέωση του λήπτη να μην διαθέτει ανταγωνιστικά προϊόντα καθ` όλη τη διάρκεια της σύμβασης.
Θα πρέπει να επιλέξετε ένα δίκτυο που έχει ήδη αρκετά πετυχημένα καταστήματα και έχει ήδη δημιουργήσει ένα καλό και αναγνωρίσιμο όνομα στην αγορά.
Αυτό που σας πουλάει το δίκτυο franchise είναι πάνω από όλα το όνομά του και η <<συνταγή>> επιτυχίας και μετά η οργάνωση και όλα τα άλλα.
Μερικές φορές κάποιοι που έχουν ένα πετυχημένο κατάστημα σε έναν τομέα νομίζουν ότι αυτό αρκεί για να <<στήσουν>> ένα δίκτυο καταστημάτων. Δεν είναι έτσι απλά.
Θα πρέπει να ελέγξετε ότι το δίκτυο έχει αρκετά καταστήματα για να είναι αναγνωρίσιμο και να σας παρέχει ένα πλεονέκτημα σε σχέση με το να ανοίξετε ένα κατάστημα στον ίδιο τομέα μόνος σας.
Καλό θα είναι επίσης να ελέγξετε και την κερδοφορία του δικτύου διανομής καθώς και το αν οι υφιστάμενοι franchisees είναι ευχαριστημένοι ή όχι.
Σημαντικό είναι επίσης το αν το δίκτυο κάνει διαφήμιση και είναι γνωστό καθώς και το αν παρέχει σοβαρή εκπαίδευση σε αυτούς που θέλουν να ανοίξουν δικό τους κατάστημα ή τους αφήνει μόνους τους.
Είναι το αρχικό ποσό που μερικές φορές ζητάει ο δότης του συστήματος franchise για να δώσει το πακέτο franchise στον franchisee.
Ανάλογα με την αναγνωρισιμότητα του δικτύου τα ποσά αυτά μπορεί να είναι από 0 έως και εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Στην ουσία είναι ο <<αέρας>> που πληρώνεται για να σας δώσει ο δικαιοπάροχος ένα κατάστημα της αλυσίδας του.
Πολλές φορές δεν ονομάζεται entry fee αλλά ενσωματώνεται στο κόστος διαμόρφωσης και εξοπλισμού του καταστήματος.
Δυστυχώς πολλοί δικαιοπάροχοι, ακόμα και μεγάλες αλυσίδες ζητούν το ποσό αυτό <<μαύρο>> δηλαδή χωρίς απόδειξη. Φροντίστε σε κάθε περίπτωση να κρατήσετε μία απόδειξη για αυτό το ποσό. Οι δικηγόροι μας μπορούν να σας συμβουλεύσουν τι να κάνετε σχετικά.
Τα Royalties είναι ένα ποσό που καταβάλλει ο δικαιοδόχος στον δικαιοπάροχο συνήθως ετησίως. Μπορεί να είναι ένα σταθερό ποσό ή ένα ποσοστό επί του τζίρου ή των κερδών του καταστήματος. Προφανώς, όταν το ποσοστό είναι επί του τζίρου, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ο δικαιοδόχος μπορεί να πληρώνει υψηλά ποσά στον δικαιοπάροχο ακόμα και αν είναι ζημιογόνος.
Παρότι τα περιθώρια διαπραγμάτευσης κατά την υπογραφή μιας σύμβασης franchise είναι στενά, ένας έμπειρος δικηγόρος θα μπορέσει να σας επισημάνει τις τυχόν <<παγίδες>> και τους άδικους όρους και θα τους διαπραγματευτεί προς όφελός σας.
Οι περισσότερες δικαστικές αποφάσεις, δέχονται ότι κατά την λήξη της σύμβασης franchise ο δικαιοπάροχος οφείλει να αποζημιώσει – υπό προϋποθέσεις – τον franchisee για την πελατεία του που πλέον θα εκμεταλλεύεται αυτός.
Η αποζημίωση πελατείας μπορεί να φθάσει μέχρι το ισόποσο των προμηθειών – αμοιβών 12 μηνών. Περαιτέρω αποζημίωση είναι δυνατή και προβλέπεται από το νόμο.
Η αξίωση αποζημίωσης γεννιέται όταν συντρέξουν σωρευτικά όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις, τις οποίες πρέπει να επικαλεσθεί με τη σχετική αγωγή του και να αποδείξει ο franchisee. Δηλαδή απαιτείται:
α) η εισφορά νέων πελατών ή η σημαντική προαγωγή των υποθέσεων με τους υπάρχοντες πελάτες από τον εμπορικό αντιπρόσωπο κατά τη διάρκεια της σύμβασης,
β) η διατήρηση και μετά την λύση της σύμβασης ουσιαστικών ωφελειών για τον αντιπροσωπευόμενο, που προκύπτουν από τις υποθέσεις με τους πελάτες αυτούς και
γ) η καταβολή της αποζημίωσης να είναι δίκαιη με βάση όλες τις περιστάσεις κάθε συγκεκριμένης περίπτωσης.
Ως εισφορά νέων πελατών νοείται η προσέλκυση από τη δραστηριότητα του franchisee νέων πελατών, δηλαδή πελατών που δεν υπήρχαν προηγουμένως, ως σημαντική δε προαγωγή των υποθέσεων με υπάρχοντες πελάτες νοείται η ασυνήθιστη αύξηση του κύκλου των εμπορικών συναλλαγών μ` αυτούς. Αντίστοιχα διατήρηση των ουσιαστικών ωφελειών για τον παραγωγό από υποθέσεις με τους νέους ή παλαιούς πελάτες του franchisee υπάρχει όχι μόνο όταν επιβιώνουν τυχόν διαρκείς συμβάσεις, που είχε καταρτίσει με τρίτους ο εμπορικός αντιπρόσωπος, αλλά και όταν από την εκμετάλλευση του γνωστού στον παραγωγό πελατολογίου του αντιπροσώπου, υπάρχει, για την ίδια περιοχή, εν δυνάμει πελατεία με την προοπτική κέρδους γι` αυτόν, έστω και αν τα συμβατικά προϊόντα είναι επώνυμα και συνεπώς γνωστά στο καταναλωτικό κοινό, λόγω και των διαφημιστικών ενεργειών του ίδιου του παραγωγού.
Κριτήρια τέλος για τον καθορισμό του ύψους της αποζημίωσης πελατείας συνιστούν το μέγεθος της πελατείας που παραμένει στον παραγωγό μετά τη λύση της σύμβασης εμπορικής αντιπροσωπείας, η αντίστοιχη ωφέλειά του και η δημιουργία κέρδους για τον αντιπρόσωπο, αν συνεχιζόταν η σύμβαση, η σχετική δε κρίση του δικαστηρίου της ουσίας ως προς το ποσό της δίκαιης αποζημίωσης πελατείας ανήκει στη διακριτική ευχέρειά του και δεν ελέγχεται αναιρετικά, αφού σχηματίζεται από την εκτίμηση πραγματικών γεγονότων, χωρίς υπαγωγή του πορίσματος σε νομική έννοια, οπότε και δεν νοείται εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου είτε ευθέως είτε εκ πλαγίου (Ολ. ΑΠ 16/2013)
Ο δικαιοπάροχος έχει το δικαίωμα να θέτει μονομερώς στόχους αρκεί αυτοί να είναι εύλογοι και να είναι δυνατόν να επιτευχθούν εφόσον ο franchisee επιδεικνύει την δέουσα επιμέλεια.
Όταν οι στόχοι δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν παρά το ότι ο συνεργάτης επιδεικνύει την δέουσα επιμέλεια τότε οι στόχοι θα θεωρηθούν ως παράνομοι.
Η εμπορική πολιτική πρέπει να διασφαλίζει ότι ο συνεργάτης – franchisee θα έχει ένα εύλογο ποσοστό κέρδους από την εφαρμογή της εμπορικής πολιτικής.
Αν η εμπορική πολιτική δεν πληροί αυτές τις προϋποθέσεις τότε μπορεί να ακυρωθεί.
Όχι δεν είναι νόμιμο. Ο συνεργάτης έχει δικαίωμα να αγοράζει προϊόντα από όπου θέλει αρκεί να τηρεί τις ποιοτικές προδιαγραφές.
Κατά κανόνα, είναι νόμιμη. Όμως δεν μπορεί να υπερβαίνει το ένα έτος και πρέπει η γεωγραφική περιοχή που καταλαμβάνει η υποχρέωση μη ανταγωνισμού να τελεί σε αντιστοιχία με την περιοχή δραστηριοποίησης του δικαιοδόχου κατά τη διάρκεια της σύμβασης.
Δεν είναι δυνατόν δηλαδή ο franchisee να είχε δικαίωμα αποκλειστικότητας μόνο σε 300 μέτρα γύρω από το κατάστημά του και να του απαγορευθεί μετά την λήξη της σύμβασης να δραστηριοποιηθεί σε όλον τον δήμο ή πόλη που δραστηριοποιείτο.
Η διαφορά δύναμης μεταξύ του δικαιοπάροχου και του franchisee είναι προφανής. Ο franchisee – δικαιοδόχος είναι συνήθως ένας μικροεπιχειρηματίας ενώ ο δικαιοπάροχος – franchisor είναι μία μεγάλη εταιρεία.
Ο νόμος όμως θέτει όρια στο πως οι μεγάλες εταιρείες συμπεριφέρονται προς τους συνεργάτες τους.
Συγκεκριμένα, όπως γίνεται δεκτό και από τις αποφάσεις των δικαστηρίων ( 167/2022 ΜΠΡ ΠΑΤΡ) στο άρθρο 18α παρ. 1 του Ν. 146/1914 που προστέθηκε με το άρθρ. 22 παρ. 1 του Ν.3784/2009, ορίζονται τα ακόλουθα:
Απαγορεύεται η καταχρηστική εκμετάλλευση, από μία ή περισσότερες επιχειρήσεις, της σχέσης οικονομικής εξάρτησης στην οποία βρίσκεται προς αυτήν ή αυτές μία επιχείρηση, η οποία κατέχει θέση πελάτη ή προμηθευτή, ακόμη και ως προς ένα ορισμένο είδος προϊόντων ή υπηρεσιών και δεν διαθέτει ισοδύναμη εναλλακτική λύση.
Η καταχρηστική αυτή εκμετάλλευση της σχέσης οικονομικής εξάρτησης δύναται να συνίσταται ιδίως στην επιβολή αυθαίρετων όρων συναλλαγής, στην εφαρμογή διακριτικής μεταχείρισης ή στην αιφνίδια και αδικαιολόγητη διακοπή μακροχρόνιων εμπορικών σχέσεων.
H παράβαση των παραπάνω άρθρων συνιστά παράνομη συμπεριφορά, κατά την έννοια της διάταξης του άρθρου 914 AΚ κατά τρόπο, ώστε, εφόσον συντρέχουν και οι άλλοι όροι της διάταξης αυτής, ο τρίτος που ζημιώνεται να έχει αξίωση για αποζημίωση (ΑΠ 403/2016, ΑΠ 1522/2013, ΑΠ 1664/2014, ΕφΠειρ 368/2016, ΕφΑθ 288/2015, ΕφΑθ 6197/2011).
Η δικηγορική μας εταιρία Στέφανος Οικονόμου και Συνεργάτες, έχει ιδιαίτερη εμπειρία και γνώση στις συμβάσεις franchising με εταιρίες κινητής και σταθερής τηλεφωνίας. Επί είκοσι χρόνια οι εμπορικολόγοι δικηγόροι του γραφείου μας συνεργαζόντουσαν με γνωστή εταιρία κινητής τηλεφωνίας και παρείχαν νομική υποστήριξη σε όλα τα εμπορικά θέματά της και ιδίως για την ανάπτυξη του δικτύου καταστημάτων της με την μέθοδο franchise, όπως την σύνταξη των συμβάσεων franchise, τις συμβάσεις dealers και partners, τις μισθώσεις των καταστημάτων από την δικαιοπάροχο εταιρία και μετά την υπεκμίσθωση αυτών στους franchisees.
Λόγω αυτής της πολυετούς συνεργασίας μας, οι δικηγόροι μας με την εξειδίκευσή τους στο εμπορικό δίκαιο έχουν χειριστεί δεκάδες υποθέσεων αγωγών franchisees και άλλου τύπου εμπορικών συνεργατών ( master dealers, partners κλπ ) κατά εταιρίας κινητής τηλεφωνίας και ως εκ τούτου έχουν αναπτύξει μία ιδιαίτερη εμπειρία σε αντιδικίες με θέματα τα προβλήματα συνεργασίας μίας εταιρίας κινητής και σταθερής τηλεφωνίας με τους franchisees της.